Klassikaal les, juist in deze digitale tijd!

Blog van Germa Franzen, programma-manager Alba-academie.

Tijdens het event “Big Blend” (februari 2021) presenteerde Leen Sevens (postdoctoraal onderzoeker in de computationele taalkunde bij de KU Leuven) de resultaten van een bevraging onder 3000 studenten over hoe zij afstandsonderwijs binnen hun opleiding ervaren. Een van zijn conclusies:

• Interactie is onvervangbaar: ‘Live’ vormen van contactonderwijs maken interactie tussen studenten en docenten, en tussen studenten onderling, mogelijk, en dat is volgens de studenten cruciaal voor leerprocessen.

Huidige tijd

We leven in een digitaal tijdperk. Niet alleen kinderen en jongvolwassenen maar ook volwassenen hebben, zo blijkt uit onderzoek, gemiddeld 4 uur per dag hun neus tegen de gsm geplakt. Tel daarbij op de uren dat het computerscherm ‘onze partner’ is én de tijd dat we op de bank voor de tv hangen, dan kan de conclusie niet anders zijn dat we zijn ‘verkleefd’ aan beeldschermen. Een ‘hechting’, die wordt versterkt doordat we continu worden bestookt met digitale prikkels.

En dan wordt er ook nog steeds, sinds de coronatijd, vele uren online lesgegeven. Hier is niets mis mee, zolang de leerprocessen erbij gebaat zijn, de leerdoelen worden behaald en er voldoende tijd en gelegenheid is offline te gaan.

De menselijke verbinding maakt het verschil

Alba-academie leidt professionele coaches op en gelooft in offline leren als tegenwicht in deze digitale wereld. ‘De menselijke verbinding maakt het verschil’. Intimiteit en kwetsbaarheid kun je niet uit de weg gaan wanneer je als professional aan de slag gaat met waar jouw coachee mee worstelt. ‘Daar waar het niet comfortabel is, moet je zijn, want anders kom je niet bij de dieperliggende oorzaak van het probleem van jouw client.

Je kwetsbaarheid tonen in een groep mensen waar je je niet kunt verschuilen achter een scherm (een soort ‘schijnveiligheid’) is allesbehalve comfortabel. En tegelijkertijd zo waardevol voor je eigen persoonlijke ontwikkeling. Heel simpel: ‘Als je niet zelf in discomfort durft te zijn, kun je de ander niet begeleiden in zijn of haar eigen discomfort.

Interactie

Uit eigen ervaring weet ik dat wanneer je online lesgeeft aan een grotere groep deelnemers, je de neiging hebt om meer te doceren omdat je elke deelnemer betrokken wil houden. Interactie bevorderen via het scherm is een uitdaging en de kans op verstoringen is vrij groot (bijvoorbeeld omgevingsgeluid bij één van de deelnemers of een deelnemer die wordt afgeleid). Bovendien worden de gezichten op het scherm kleiner, naarmate de groep groter is. Het observeren van non-verbale communicatie wordt daardoor steeds moeilijker.

Dan dus met kleine groepjes werken?

Zeker kun je als docent met een kleine groep (4-7) de interactie hooghouden (via het scherm). Het nadeel is dat de deelnemer zelf erg veel aan zet is, daardoor minder leert van anderen en ook niet even achterover kan leunen om goed te kunnen ‘processen’. Maar het grootste nadeel van een kleine groep is het werken in subgroepjes; je komt simpelweg steeds dezelfde medestudent tegen.

Coachtechnieken maak je eigen door het zelf te doorleven

Om het ambacht van coaching eigen te maken, is heel veel oefenen van groot belang. Bij voorkeur aan de hand van je eigen thema’s. Je kunt een ander niet verder brengen dan waar jezelf bent. Daarom doorleef je bij Alba-academie eerst zelf de modellen en technieken die je gaat inzetten bij je coachee. Het is een belangrijke verrijking van jouw ontwikkeling als coach omdat je leert zowel coach als coachee te zijn. Het effect van dit leerproces wordt versterkt doordat je werkt met verschillende studenten uit de groep.

Laten we wel wezen, als online-student kun je worden ingedeeld in subgroepjes via de zogenaamde ‘break-out rooms’. Een prachtige technische mogelijkheid. Ware het niet dat de interactie dan veel meer verbaal is en laat dat nou net niet de gewenste diepgang van een professioneel coach opleveren. Jazeker is het toepassen van goede gesprekstechnieken een ‘must’ tijdens een coachingstraject. En dit is verre van de enige weg; het is één van de onderdelen waar een professioneel coach bekwaam in is.

Ieder mens, dus ook jouw coachee, heeft zowel cognitieve als ook fysieke, spirituele en emotionele aspecten in zich. Alba-academie noemt dit “Inclusive Leadership”. Daarom ben je als coach niet functioneel wanneer je je alleen zou beperken tot gesprekstechnieken. Natuurlijk kun je ook digitaal met de andere aspecten aan de slag, zoals het onbewuste. Bijvoorbeeld door een systemische oefening in te zetten. Wil je echter professioneel leren coachen? Ben je er dan van bewust dat je wordt uitgedaagd het oncomfortabele op te zoeken. Dus je wordt geraakt. En dan is de afstand tussen jouw medestudenten en ook docent ineens wel erg groot. Daar komt nog bij dat de docent niet gemakkelijk overzicht heeft over wat er zich afspeelt in de ‘break-out rooms’.

Waarom fysiek lesgeven?

Bij fysiek lesgeven is de docent veel meer alert of iedereen nog is aangehaakt. De docent observeert, hoe klein ook, non-verbale veranderingen en is er voor jou als je tijdens oefeningen emoties tegenkomt die je even niet makkelijk kunt handelen (van jouw medestudent of van jouzelf). Bij het oefenen tijdens een fysieke les, heb je volle aandacht van jouw medestudent(en); er is geen scherm dat ineens blijft ‘hangen’ of op zwart springt terwijl je net in een diepgaande ervaring zit. Er is altijd iemand die een zakdoek aanreikt en je neemt als groep pauze waarin alleen al het samenzijn zo persoonlijk en verbindend is.

In een ‘live’ omgeving komen verstand en gevoel namelijk bij elkaar. Het aanvoelen van de emotie bij de ander en jezelf helpt enorm om te begrijpen en te ervaren hoe deze processen werken. Tijdens fysieke ontmoetingen kun je ‘aan’-raken. Je zit in de energie van de groep, je kiest spontaan de medestudent uit waarmee je gaat oefenen. En dat blijkt dan net de medestudent te zijn waarbij je jezelf tegenkomt…toeval…? In elk geval waardevol omdat groei juist ontstaat daar waar het moeilijk wordt.

Hoe leiden we bij Alba-academie op tot professioneel coach?

Bij Alba-academie leer je de theorie thuis. De lesdagen zijn ervaringsgericht, waardoor praktijk met de theorie wordt verbonden. Je leert in de context te werken, zonder afleiding en zonder digitale prikkels. Je werkt in de groep en je hebt oogcontact met elkaar. De focus ligt op jouw persoonlijke-en professionele ontwikkeling op het gebied van coaching. Het doel is immers dat je professioneel leert te werken met mensen en hun emoties, triggers en zorgen. Naast het fundament van het Inclusive Leadership model, leer je vele verschillende modellen en technieken. Alba-academie werkt met een eclectische aanpak omdat ‘one size fits all’ uiteraard niet opgaat bij mensenwerk. Het inclusief werken met al deze verschillende technieken, kun je slechts eigen maken wanneer je het zelf ervaart. Je komt bij Alba-academie zelf als student in een liminale fase terecht tijdens de opleiding. Hier is tijd, aandacht en persoonlijk contact voor nodig.

Daarom verzorgt Alba-academie alle lesdagen op locatie. Kwaliteit van leren omgaan met de kwetsbaarheid van mensen gaat immers boven de baten uit van kosten-en tijdbesparing (dat weliswaar online les met zich meebrengt).

De opleiding tot coach practitioner is een ‘life-changing event’. Na een intensief lesjaar waar je elkaar én jezelf ontmoet, voel je je zelfverzekerd om mensen te begeleiden tot en met overtuigingsniveau, met vele vraagstukken, ongeacht welke achtergrond of belemmerende overtuigingen jouw coachee ook inzet. Na deze opleiding vraag je je dan ook niet af wat je moet doen als de coachee wordt geraakt en of je het wel aankan. Je leert de coachee zelf aan het stuur te zetten van zijn/haar ontwikkeling, zodat het effect van jouw coaching echt beklijft.

Auteur: Germa Franzen, Programma-manager Alba-academie.