Burn-out bij medewerkers?

De druk om altijd agile te zijn en de enorme hoeveelheid informatie die mensen tot zich moeten nemen, zorgen voor steeds meer stress. Hoe voorkom je als leidinggevende dat die stress uiteindelijk leidt tot een burn-out bij je medewerkers? ‘Een bedrijfscultuur is voor zeker 50 procent verantwoordelijk voor het ontstaan van burn-outs.’

6 februari 2019 |

Ineens ben je niet meer in staat om een boek te lezen of zelfs maar televisie te kijken. Voor wie zelf nog nooit een burn-out heeft gehad, is dat onvoorstelbaar. Simona Linskens, zelfstandig trainer bij Alba-academie, de academie voor Leiderschap & Coaching, heeft het meegemaakt. De juriste had jarenlang heel hard gewerkt tot de stress haar te veel werd.

Twee jaar lang zat ze thuis, maar uiteindelijk lukte het haar op eigen kracht – de medicijnen die de dokter aanbod, sloeg ze af – erbovenop te komen. Ze herontdekte de kracht van yoga en meditatie, iets waar ze als tiener al druk mee was geweest, en slaagde erin haar overspannen zenuwstelsel tot rust te brengen.

Linskens, die naast Nederlands recht ook psychologie heeft gestuurd, besloot haar carrière om te gooien en anderen te helpen die in een burn-out terecht zijn gekomen. Daarnaast deed ze de afgelopen jaren promotieonderzoek aan de Universiteit Maastricht naar onder meer de relatie tussen spiritualiteit en lichamelijke gesteldheid.

Door lichamelijke zaken te trainen kun je ook je geest tot rust brengen. Dat is op zich niets nieuws – in India weten ze dit al 5.000 jaar – maar de interesse van de westerse wetenschap hiervoor is wel nieuw. Waar in de oude wetenschap alles meetbaar moet zijn en de mens als een combinatie van vlees en botten wordt gezien, draait het in de nieuwe wetenschap om emotionele intelligentie.

In basis komt het er bij emotionele intelligentie op neer het denken en voelen op één lijn te brengen en houden, zodat je voor jezelf kunt kiezen en zijn wie je werkelijk wilt zijn. Dat is geen gemakkelijke opgave, want zoals Linskens al op haar 12e tijdens yoga leerde: ‘De langste reis die een mens in zijn leven dient af te leggen is de reis van zijn hoofd naar zijn hart.’ Maar het is wel de moeite waard, want de kennis is cruciaal om vitaal, vreugdevol, ontspannen, gemotiveerd en geïnspireerd door het leven te gaan.

Om mensen bij deze reis te helpen geeft Linskens voor Alba-academie trainingen in hart-breincoherentie. ‘Daarmee kunnen we ons zenuwstelsel in balans brengen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat hierdoor in drie maanden 70 procent verbetering te zien is in het prestatieniveau van mensen’, zegt Linskens. Basis van de training zijn de ademhalingsoefeningen waarbij mensen diep leren ademhalen, oftewel leren de buikademhaling te gebruiken. Daarnaast leren ze in de training te werken met emoties.

Een mogelijk gevolg als hart en brein niet in balans zijn, is een burn-out. Als wetenschapper én ervaringsdeskundige weet Linskens als geen ander hoe je een burn-out kunt herkennen en voorkomen. Maar hoe herken je de symptomen van een dreigende burn-out als je niet daarvoor bent opgeleid? Dat is lastig, erkent Linskens. ‘De mensen zelf ervaren de stress al heel lang, maar aan de buitenkant is het vaak moeilijk te zien. Als je goed kijkt, kun je die vermoeide blik in de ogen zien, maar verder lijken mensen prima te functioneren.’

Een van de beste manieren om een dreigende burn-out te signaleren is het gedrag van een medewerker. ‘Vaak zijn mensen overdreven perfectionistisch en gaan ze steeds vaker sociale contacten uit de weg. Dat komt omdat ze hun aandacht niet langer kunnen verdelen over meerdere dingen’, zegt Linskens. Daarnaast herken je mensen met een veel te hoog stressniveau vaak aan hun snelle en hoge ademhaling en doordat ze soms heel snel praten.

Maar wat doe je op zo’n moment als leidinggevende? ‘Wat er gebeurt bij een burn-out is dat het sympathische zenuwstelsel overuren draait en het parasympatische deel, dat voor ontspanning zorgt, niet meer in actie kan komen. Het allerbelangrijkste is dat degene met een (bijna) burn-out accepteert dat er iets mis is.’

Als een medewerker echt een burn-out heeft, is professionele hulp geboden. Uiteraard ben je dat stadium liever voor. Probeer daarom als leidinggevende in te grijpen, voordat het helemaal mis gaat. ‘Voor medewerkers met een te hoog stressniveau is het heel belangrijk dat het ritme en tempo afneemt. Ze kunnen maar met één ding tegelijk bezig zijn. Zorg dus dat hun aandacht slechts op één taak gericht is.’

Dat betekent volgens Linskens veel pauzes nemen, veel slapen, goed eten en regelmatig ademhalingsoefeningen doen. De gestreste medewerker moet zijn vitale energie terugkrijgen, en dat kan alleen als hij tot rust komt en naast het stresshormoon ook weer gezondheidsbevorderende hormonen gaat aanmaken. ‘Zorg dat de medewerker niet alleen minder taken krijgt, maar geef ook taken waar hij of zij energie van krijgt.’

Voor leiders in organisaties ligt de belangrijkste taak echter op het vlak van preventie. Want zelfs als je een medewerker weet te helpen, dan blijft het dweilen met de kraan open als de bedrijfscultuur niet insteekt op vitaliteit. ‘Een bedrijfscultuur is voor zeker 50 procent verantwoordelijk voor het ontstaan van burn-outs’, stelt Linskens. In een vitale bedrijfscultuur zijn bijvoorbeeld voldoende momenten van ontspanning. ‘Als leider heb je hierbij een voorbeeldfunctie.’

Nog belangrijker is vertrouwen, vervolgt ze. ‘Wees als leidinggevende open in je communicatie. Als jij het ook niet weet, zeg het dan. En zorg ervoor dat er ruimte is voor het uiten van gevoelens. In het bedrijfsleven is daar vaak maar weinig ruimte voor.’

Linskens waarschuwt leidinggevenden dat er geen quick fix is. ‘Je bouwt geen andere cultuur door een evenement te organiseren of een cursus te volgen. Het is iets waar je dag in dag uit aan moet werken en dat heel veel discipline vraagt. Je moet heel veel oprechte aandacht geven. Als je bijvoorbeeld vraagt “Hoe gaat het met je?” dan moet je ook echt het antwoord willen weten. Het is de accumulatie van die kleine dingen die uiteindelijk voor vertrouwen gaat zorgen. Het is net als tandenpoetsen. Je moet het echt elke dag doen om resultaat te behalen.’